Yöresel Amasya Yemekleri
Amasya’da oldukça zengin bir yemek kültürüne sahip olan illerimizden birisidir. Amasya mutfağı yöresel yemeklerin revaçta olduğu bir mutfaktır. Amasya mutfağında özellikle hamur işleri, çorbalar, dolmalar ve tatlılar ön plana çıkıyor.
Amasya mutfağına göz attığımızda dikkatimizi ilk çeken yemekler ise Cılbır Çorbası, Çatal Çorbası, Sakala Çarpan Çorba, Bakla Dolması, Etli Bamya ve Göbek Dolması oluyor.
Amasya tarihi, köklü bir kültür düzeyi yanında ekolojik yapısı itibariyle zengin bir bitki örtüsüne, dolayısıyla da zengin mutfak kültürüne sahiptir. Yöreye özgün yemekler arasında, çatal çorba, cırıkda-cızlak (akıtma), helle çorbası, ekmekaşı (papara), kesme ibik çorbası, toyga çorbası, cilbir, bakla dolması, hengel (kıymasız mantı), pancar (pastırmalı), kabak kabuklu pilav, sirkeli ciğer, yuka tatlısı (yufka patlıcanlı pilav tatlısı), gömlek kadayıfı, halbur tatlısı, zerdali gallesi, vişneli ekmek (Amasya çöreği), sini su böreği (Amasya usulü) ve Yakasal böreği sayılabilir.
Aşağıda Amasya yöresine ait bazı yemeklerin tariflerini sizlerle paylaşıyoruz.
Çılbır Çorbası
Malzemeleri :
1 Su bardağı Ev Eriştesi ,
2 domates ,
2 yumurta ,
1 kaşık tereyağı ,
5 su bardağı su,
bir miktar tuz.
Amasya Cılbır Çorbası
Çılbır Çorbası
Yapılışı :
Tereyağında kıyma kavrulup içine yumurtalar kırılır, domates kabukları soyulup küçük küçük doğranarak tencereye ilave edilir. Suyu konulup kaynamaya bırakılır. Su kaynadıktan sonra erişteler içine atılır, bir iki taşım kaynadıktan sonra ocağın altı kapatılır. Biraz dinlendikten sonra sıcak servis yapılır.
Çatal Çorbası
Malzemeleri :
1,5 Çay bardağı yeşil mercimek,
2 çay bardağı yarma,
7 su bardağı su,
1 ad. orta boy soğan,
100 gr kıyma,
2 yemek kaşığı margarin,
biraz tuz,
pul biber,
nane.
Yapılışı :
Mercimek ve yarma önceden pişirilir. Bir tencerede yağ, soğan, kıyma kavrulur. Üzerine nane ve pul biber serpilir. Mercimek ve yarma katılıp5 dk. kaynatıldıktan sonra ocaktan indirilir. Sıcak servis yapılır.
Sakala Çarpan Çorba
Malzemeleri :
1 su bardağı mercimek,
2 su bardağı un,
1 yumurta,
1 tatlı kaşığı tuz,
1 ad. soğan,
nane ve pul biber.
Yapılışı :
Yumurta, un ve su karıştırılarak hamur haline getirilir. Oklava ile açılarak küçük şeritler halinde kesilir. Bir tencerede soğan yağ ile birlikte kavrulur. Nane ve pul biber konulur, su ilave edilip kaynamaya bırakılır. Kaynayan suya önceden pişmiş mercimek ile hamur eklenerek pişmeye bırakılır. Sıcak servis yapılır.
Tarhana Çorbası
Malzemeleri :
500gr köy tarhanası,
1 su bardağı nohut,
1 çorba kaşığı tereyağı,
1 çorba kaşığı nane,
1 litre et suyu.
Yapılışı :
Akşamdan tarhana ile nohut akşamdan ıslatılır. Tencere veya düdüklüye tarhana, nohut, et suyu, tuz konularak hafif ateşte pişirilir. Üzerine yağ ve nane yapılır.
Toyga Çorbası
Malzemeleri :
500 gr. süzme yoğurt, 1 tane yumurta, 1 kaşık un, 4-5 kaşık yarma, biraz nohut, nane ve tereyağı.
Yapılışı :
Bir tencerenin içinde yumurta, un, yoğurt pişmiş yarma ve nohut et suyu ilave edilerek Kaynayana kadar karıştırılır. Piştikten sonra üzerine tereyağı ve nane katılır.
Yarma Çorbası
Malzemeleri :
1 Su bardağı yarma, biraz nohut, fasulye, süzme yoğurt.
Yapılışı :
Yarma, nohut, fasulye akşamdan ıslatılır. Daha sonra yumuşayana kadar pişirilir. Tuz atılır, süzme yoğurt ezilerek çorbaya katılır.
Bakla Dolması
Malzemeleri :
200 gr. kuru bakla
1 baş soğan
2 su bardağı yarma
Yarım çay bardağı bulgur
1/2 kg. kıyma (koyun kuyruğu katılmış, yağlı)
1 kaşık salça
Biber, tuz
1 çay bardağı sıvı yağ
Sarmalık yaprak
amasya bakla dolması
Yapılışı :
Bir gün önceden ıslatılan baklalar soyulur. Yarma, kıyma, kuru soğan, salça, biber, tuz sıvı yağ ile hepsi karıştırılır. Dolmanın konacağı tencerenin altına kemik konur. Yaprağın içerisine hazırlanan iç malzemesi konarak bohça şeklinde sarılır kemiklerin üzerine itinayla (dağıtmadan) döşenir. İki su bardağı su konarak kaynatılır. Kuru soğan eşliğinde servis yapılır.
Not: Dolmalar sarılırken birinin içerisine nişan konur. (Zeytin tanesi, kiraz, çeyrek altın gibi) bu nişan yerken kimin ağzına gelirse onun niyetinin olacağı rivayet edilir. Özelliği olan, besin değeri yüksek ve maharet isteyen yöresel bir yemektir. Amasya’dan başka hiçbir yerde yapılmaz.
Etli Bamya
Malzemeleri :
250 gr. Bamya, 250 gr. parça kuzu eti, 100 gr. margarin, 1 tane soğan, 3 adet domates, 1 kaşık salça, 1 tane limon.
Yapılışı :
Bir tencerenin içine yağ ve soğan, et konularak kavrulur. Üzerine domates doğranarak salça eklenir. Limon sıkılarak bamyalarda yemeğin içine konulur. Tuzunu ilave ederek kısık ateşte pişirilir.
Göbek Dolması
Malzemeleri :
2kg. kaburga Eti ve karın zarı, 1kg. Pirinç, Ciğer, dolmalık Fıstık, Kuş üzümü,Maydanoz, Baharat, tuz ve tereyağı.
Yapılışı :
Hazırlanan iç pilav açılan göbeğin içerisine doldurulur .ve ağzı dikilir. Yağda kızartıldıktan sonra pişene kadar suda haşlanır ve fırında kızartılır.
Keşkek
Malzemeleri :
1 kg. iri yarma,
500gr. Koyun budu,
200gr. tereyağı,
1 yemek kaşığı çemen,
Salça,
1 tatlı kaşığı pul biber,
tuz,
yarım çay bardağı zeytin yağı.
Keşkek amasya
Yapılışı :
Düdüklü tencereye yarma, et, çemen, salça, yağ, tuz ve bir miktar su konulduktan sonra kapağı kapatılarak yarım saat pişirilir. Pişen keşkek borcama boşaltılarak üzerine tereyağında biberli sos hazırladıktan sonra üzerine gezdirilir. Sıcak fırına sürülerek 10-15 dk. kadar pişirilir.
Madımak
Malzemeleri :
500gr. madımak, yağ, soğan, kıyma, 1 su bardağı yarma, biraz çemen, tuz ve su.
Yapılışı :
Yağ ve soğan ateşte kavrulur. Üzerine yıkamış ve doğramış madımak konulur. Suyu ilave edilerek yarma ve diğer malzemeler katılır ve pişirmeye bırakılır.
Mumbar – İşkembe
Malzemeler:
2 su bardağı bulgur
1 demet maydanoz
1 yemek kaşığı salça
1 tatlı kaşığı karabiber
1 takım koyun işkembesi (mumbarı ile birlikte)
1 tatlı kaşığı tuz
Hazırlanışı:
İşkembe kazınır, mumbarın içi temizlenir. İç kısmı dışa çevrilerek bulgurla birlikte hazırlanan harç mumbarın içine doldurulur, bakır kazanda işkembe ile birlikte 2 saat kadar pişirilir.
Hasuda (tatlı)
Malzemeler :
1 Bardak nişasta
5 Bardak su
1 Bardak toz şeker
3 Kaşık tereyağı
1/2 Bardak ceviz içi
Hazırlanışı:
4 bardak su kaynatılır, 1 bardak su ile nişasta karıştırılır, kaynar suya ilave edilir karıştırılarak pişirilir. Piştikten sonra bir tepsiye dökülerek üzerine kızdırılmış tereyağı gezdirilir. Ceviz serpilerek servise sunulur. Sıcak olarak yenir.
